Ο Πετεφρής και η κρίση στον Τύπο

Ο Τύπος, λένε, περνάει κρίση. Ότι οι εφημερίδες δεν πουλάνε. Ποιος να αγοράσει «το χαρτί», αναρωτιούνται, και να διαβάσεις χθεσινές, μπαγιάτικες, ειδήσεις; Πώς να συναγωνιστεί η εφημερίδα την αμεσότητα του διαδικτύου ή την εικόνα της τηλεόρασης; Άρα, συμπεραίνουν, οι εφημερίδες είναι καταδικασμένες να σβήσουν, και ειδικά σε ένα περιβάλλον όπως αυτό που ζούμε – πόσοι, άραγε, διαθέτουν κάθε μέρα ένα ευρώ και κάτι για να αγοράσουν μια εφημερίδα;
Όλα αυτά σίγουρα ισχύουν. Εξίσου σίγουρα όμως είναι μια και μόνο όψη του νομίσματος. Γιατί μια προσεκτική εξέταση οδηγεί όσους θέλουν να σκεφτούν, στο συμπέρασμα, ότι δεν διανύει κρίση μόνο ο Τύπος, αλλά η γενικότερα η δημοσιογραφία. Και αυτό δεν είναι ένα φαινόμενο καθαρά ελληνικό, ισχύει σε όλο τον Δυτικό κόσμο (γιατί από τον Δυτικό μπορούμε στη Δύση να έχουμε καθαρή εικόνα). Δεν εξηγείται αλλιώς το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι απανταχού της Δύσης άνθρωποι στρέφονται ή θέλουν να στραφούν σε εναλλακτικές μορφές ενημέρωσης, όπως αυτή που προσφέρουν τα διαδικτυακά ιστολόγια.

Άποψή μου είναι ότι πηγή του προβλήματος δεν είναι η δημοσιογραφία αυτή καθαυτή, αλλά ο τρόπος με τον οποίο πλέον ασκείται. Ο δημοσιογράφος πρέπει να ενημερώνει, όχι να παραπληροφορεί. Να είναι αμερόληπτος, όχι να παίζει παιχνίδια. Να αποκαλύπτει, όχι να καλύπτει. Να έχει το θάρρος της γνώμης, όχι να φοβάται να γράψει. Να έχει «γκογκόφια» και όχι να αυτοευνουχίζεται. Να είναι όπως επιβάλλεται να είναι όταν ασκεί αυτό το λειτούργημα, όχι όπως τον θέλουν οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ.

Τη Δευτέρα 25/6 απολύθηκε από τον «Αγγελιοφόρο» ο Πάνος Θεοδωρίδης, γνωστός σε όλους και με το παρατσούκλι Πετεφρής. Δεν είναι δημοσιογράφος, επίσημα τουλάχιστον, καθώς δεν είναι μέλος Ένωσης Συντακτών. Ωστόσο, επί περίπου μια δεκαετία αποτελούσε μια από τις «βιτρίνες» της εφημερίδας, με την ημερήσια στήλη του «στο καναβάτσο», στο οπισθόφυλλο.

Ο Πετεφρής, για όσους δεν τον έχουν ακουστά, είναι ένα «τέρας» μόρφωσης, ένας γνώστης σχεδόν όλων των πνευματικών θεμάτων, με γνώμη και άποψη, ικανότατος ως συγγραφέας, ποιητής, αρχαιολόγος, γνωρίζει απέξω και ανακατωτά πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή. Είναι, με λίγα λόγια, ένα «κόσμημα» για κάθε εφημερίδα, για κάθε έντυπο (και όχι μόνο για έντυπα).

Αιτία της απόλυσής του ήταν κάποια σχόλια που έγραψε προ ημερών, που θεωρήθηκαν ως αιχμές προς μέλη της γνωστής οικογένειας, η οποία διαδραμάτισε μείζονα ρόλο στα πολιτικά δρώμενα των τελευταίων 50 και χρόνων και φιλοδοξεί να παίξει εξίσου μεγάλο στο μέλλον (οι «απόγονοι» όχι ο «πατριάρχης» της, που κάποια στιγμή ελπίζουμε ότι θα μας αφήσει χρόνους). Μιας οικογένειας, με την οποία ο εκδότης της εφημερίδας διατηρεί φιλικότατες σχέσεις…

Το φαινόμενο δεν είναι μεμονωμένο. Όπως πληροφορούμαστε, οι εργαζόμενοι στον «Αγγελιοφόρο» γνωρίζουν πάρα πολύ καλά, τι μπορούν να γράψουν και τι όχι, ποια θέματα δεν πρέπει να θίξουν, ποια σχόλια δεν πρέπει να κάνουν – έχουν μάθει καλά τι είδους φωτογραφίες να επιλέγουν, ποια πρόσωπα δεν είναι αρεστά σε «συγγενείς» ή, αντιθέτως, ποια επιβάλλεται να «παίξουν». Ξέρουν ότι αν ο «ΧΨ» πολιτευόμενος δυσαρεστηθεί για κάποιο δημοσίευμα κρέμεται πάνω από τα κεφάλια τους η δαμόκλειος σπάθη της απόλυσης, αν οργιστεί ο φίλος υπουργός θα βρεθούν στο δρόμο, αν δεν προβληθεί δεόντως –στο πρωτοσέλιδο, στη θεματολογία ή στην αρθρογραφία– ως μοναδική λύση για τη χώρα ο «Α» ή η «Β» υποψήφιος πρωθυπουργός, θα καταστραφεί το Σύμπαν. Τέτοια γίνονται εκεί, και άλλα πολλά. Μετά αναρωτιούνται για ποιο λόγο οι πωλήσεις της εφημερίδας πέφτουν συνεχώς. Εντέλει, συμπεραίνουν ότι φταίει η κρίση…

Αυτά συμβαίνουν όταν η δημοσιογραφία παρεκκλίνει από το δρόμο στον οποίο επιβάλλεται να πορεύεται – ειδάλλως χάνει το νόημα ύπαρξής της και απαξιώνεται στη συνείδηση των ανθρώπων που υποτίθεται ότι πρέπει να ενημερώσει, αλλά στην ουσία επιχειρεί να χειραγωγεί και να καθοδηγήσει. Σε αυτές τις περιπτώσεις μια εφημερίδα δεν αξίζει ούτε το χαρτί στο οποίο τυπώνεται, δεν αξίζει ούτε για να τυλίξει κανείς εκεί μέσα τις σαρδέλες που αγόρασε από τον ψαρά!

Ο «Αγγελιοφόρος» είναι ένα παράδειγμα και μόνο. Αντιπροσωπευτικό όμως για το γίγνεσθαι στη σημερινή δημοσιογραφία, που μόνο θλίψη μπορεί να προκαλέσει σε όσους τη γνωρίσαμε την σχεδόν «ξεθωριασμένη», πια, από τις μνήμες, δεκαετία του 1970 (ή και παλαιότερα). Δυστυχώς, αντίστοιχα και πολύ χειρότερα συμβαίνουν και στις εφημερίδες που «παίζουν» στην Α’ κατηγορία, στις εφημερίδες που διαμορφώνουν (προσπαθούν, πλέον) καταστάσεις, όχι μόνο σε φυλλάδες των οποίων «εκδοτών» η φιλοδοξία περιορίζεται απλά και μόνο στο να προσκληθούν σε κάποια γελοία κοσμική εκδήλωση.

Και μετά λένε ότι οι εφημερίδες δεν πουλάνε. Για όλα τα φαινόμενα υπάρχουν πολλές εξηγήσεις και πολλές ερμηνείες. Μερικοί ίσως ακόμα να πιστεύουν ότι ο Ήλιος είναι μια μικρή πύρινη σφαίρα που κινείται γύρω από τη Γη…
Κ. Ν.

ΥΓ. 1
Είναι αναμφισβήτητο, ότι οι δημοσιογράφοι στις μέρες μας έχουν χάσει την έξωθεν καλή μαρτυρία που είχαν μέχρι πριν δυο δεκαετίες. Οι περισσότεροι τους θεωρούν λαμόγια, απατεώνες, εκβιαστές, πουλημένους, διαπλεκόμενους… Ορισμένοι μάλλον (!) είναι. Πολύ λίγοι, σε σχέση με την πλειοψηφία των συναδέλφων. Εξίσου άθλιο όμως με το να «εκδίδεσαι» είναι να αυτολογοκρίνεσαι, επειδή φοβάσαι. Τότε, μάλλον, δημοσιογράφε, πρέπει να αλλάξεις επάγγελμα!

ΥΓ. 2
Στον κατά γενική ομολογία συμπαθέστατο εκδότη του «Αγγελιοφόρου», που εξακολουθεί να είναι συμπαθής παρά τις όποιες… φιλίες του (!) αλλά και παρά το γεγονός ότι αρνείται επίμονα να πληρώσει τους δημοσιογράφους, θα ήθελα να υπενθυμίσω μια παροιμία του θυμόσοφου λαού μας. Τα μεταξωτά βρακιά είναι για επιδέξιους κώλους, κύριε εκδότη. Μα, θα μου πείτε, ο «Αγγελιοφόρος» δεν είναι μεταξωτό βρακί. Έχετε δίκαιο. Πάνα είναι. Και οι πάνες, όπως όλοι γνωρίζουν, είναι μόνο για…